Een afscheid dat bijzonder ontroerend en erg persoonlijk is. Met een zakdoek in zijn handen neemt hij afscheid, zijn grote liefde moet hij achterlaten. Met een traan over zijn wang en een kleine verborgen glimlach in zijn gezicht is hij verzonken in gedachte. Een symbool van de pijn die er nu is maar ook de fijne herinneringen uit het verleden. Langzaam loopt hij weg maar telkens kijkt hij achter zich. Moet ik haar nu echt alleen laten? Toch nog even terug… dag schat, dag mooie vrouw…ik zal je enorm gaan missen. Het beeld ontroerd, vol van liefde maar ook vol van verdriet.
Vaak hoor ik om mij heen dat leeftijd een verschil maakt in de ervaring van verdriet en verlies. Waarbij het verdriet op een of andere manier gewogen kan worden en afgezet kan worden tegen bepaalde maatstaven. Hoe erg is dit verlies en hoe erg wordt het beleefd. Voor de achtergebleven nabestaanden kan deze maatstaf als zeer pijnlijk ervaren worden waardoor men lastig begrepen wordt en minder ruimte en aandacht verkregen wordt voor het verdriet en het rouwproces dat nodig is om alles langzaam een plekje te geven.
Rouwen om verlies kenmerkt zich in verschillende elementen die belangrijk zijn. Twee elementen daarvan zou ik willen benadrukken. De rol van de overledene kan heel erg bepalend zijn. Hoe vaak zag je elkaar en hoe vaak moet je elkaar missen? Het gaat om de betekenis die iemand heeft en welke prominente rol hij/zij heeft in jouw leven. Hiermee wordt de leeftijd van iemand al wat afgevlakt en kan je je buurvrouw van 95 die je elke dag ziet meer missen dan een vriendin van 30 jaar die je niet of nauwelijks meer ziet en of spreekt. Een ander belangrijk aspect is het aanvaarden van de dood en het leven en juist dit punt is fundamenteel in onze kijk op de dood. Hoe goed kun je aanvaarden dat iemand dood is? Hij of zij heeft op oude leeftijd toch een goed leven gehad? Deze twee elementen (rol en aanvaarding) worden door elkaar heen gebruikt en daardoor kan het mensen belemmeren om verdrietig te zijn bij het verlies van een ouder iemand.
Er is een relatie tussen deze factoren en de zwaarte van het rouwproces. Wanneer beide factoren zwaar wegen kenmerkt zich dat door een moeizamer rouwproces. Je mist iemand in je leven die een belangrijke rol heeft en kan het ook moeilijk aanvaarden dat diegene er niet meer is. Iemand die je moet missen maar waar de aanvaarding hoog is kan rationele ondersteuning geven aan de emotie en daardoor helpen in het rouwproces. Precies dat is de reden dat we vaak langer en intenser rouwen om een jong iemand dan om een ouder iemand waarbij het verwachte en onverwachte karakter extra bepalend kan zijn in het aanvaardingsproces.
Middels de erkenning van beide factoren (rol icm het missen van iemand | aanvaarding en (on)verwacht karakter) kan iedereen beter begrepen worden in zijn of haar rouwproces. Het biedt de ruimte en het begrip om er te zijn voor diegene. Of het nu gaat om iemand van 98 of iemand van 30.
